LADİNO DİLİ DUAYENLERİNDEN MOSHE SHAUL'U 1 NİSAN GÜNÜ KAYBETTİK.
MOSHE SHAUL 1929 YILINDA İZMİRDE DOĞMUŞ VE 1949'DA İSRAEL'E ALİYA YAPMIŞTI. EVLİ VE İKİ ÇOCUK SAHİBİYDİ
Tahsili: Türkiye İzmir Saint-Joseph ve Atatürk Lisesi,İsrael Yerushalayim İbrani Üniversitesinde Sosyoloji ve Siyasi Bilimler
Mesleği: Ladino lisanında yayın yapan medya mensubu ve 39 yıl süre ile yılda dört defa yazılı olarak yayınlanan Aki Yerushalayim Dergisi editörü idi. Uzun Yıllar İsrael'de Türkiyeliler Sitesi (İYT)de yazıları yayınlandı.
Özgeçmişi: İzmir’de ‘La Montanya’ (Dağ) olarak adlandırılan, Bet
İsrael Sinagogunun bulunduğu mahallede dünyaya geldi. Neemaney Tsion adlı gençlik kuruluşunda etkin oldu ve 1949’da İsrail’e göç etti.
İsrael’de üniversite eğitiminin henüz ilk yılında, 1954’te üniversitenin ilan tahtasında asılı bir duyuru dikkatini çekti. Kol İsrael (İsrail’in Sesi) Radyosunda Ladino spikerlik yapabilecek biri aranıyordu. O dönemde Yayın Müdürü Yitshak Levi’ydi. Levi, yayıncılığın yanı sıra Judeo Espanyol kültür ve folklorunun araştırılması yönünde çaba harcıyordu. Yaşlıların evlerine veya yaşlılar yurtlarına gidiyor, onlardan dinlediği şarkıları kayıt altına alıyordu. Zamanla ‘kantikas’, ‘romansas’ olarak adlandırdığımız 400’ün üstünde şarkıyı kayıt altına alarak yok olmaktan kurtarmayı başardı.
İyi bir müzisyen olan Yitshak Levi 1977’de yaşamını yitirince Ladino yayını Moşe Şaul’un yönetimine verildi.Radyo bir lisanın korunabilmesi için her türlü olanağa sahipti, öyküler, anlatılar, şarkılar kayıt edilebilirdi. Böylece Şaul huzur evlerini dolaşarak, radyodan bir ekibin de yardımı ile birkaç senede 3 binin üzerinde şarkı kaydetmeyi başardı. İspanya’nın yardımı ile bu şarkılar Kol İsrael bünyesinde katalog kapsamına alındı.
Moşe Şaul’un başında yer aldığı radyo programı 1980’de dünyanın üçüncü en büyük haber ajansı sayılan İspanya’nın EFE (İspanya Haber Ajansı)nın birincilik ödülünü kazandı. 1985’te İspanya Ulusal Radyosu’nun birincilik ödülünü RadyoBuenos Aires ile paylaştı. 1990’da yılında, Aki Yerushalayim yine Buenos Aires Radyosu’nun özel mansiyon ödülünü kazandı. Ödül töreni Madrid’de gerçekleşti ve Moşe Şaul ödülü kralın elinden aldı.
Moşe Şaul 2018 yılında İspanya’nın en saygın ödüllerinden “Komandante de la Orden del Merito Sivil Espanyol” payesi ile onurlandırıldı. Ayrıca Real Akademia Espanyola’nın İsrael daimi üyesi olarak tayin edildi. La AutoridadNationala Del Ladino tarafından Ladino lisanına katkıları nedeni ile Yaşam Ödülü’ne layık görüldü.
Eserleri /Yayınları: 39 yıl boyunca Aki Yerushalayim Dergisini yayınladı. Ayrıca Şalom, El Amaneser Dergisi ve İtahdut Yotsei Turkiya’nın Web sitesinde makaleleri yayınlandı.
Kurduğu/ Çalıştığı/ Desteklediği Kurumlar: La Autoridad Nasionala del Ladino 1979’da dönemin Kültür Bakanı Zvulun Hamer tarafından kurulmasına izin verildi. Moşe Şaul uzun yıllar kuruluşun başkanlığını yapan eski Devlet Başkanı Yitshak Navon’un yardımcılığını yaptı. Şaul bu kuruluşta Navon ile çalıştığı yıllarda biri Paris’te, diğeri Salamanka’da olmak üzere iki uluslararası sempozyum, Ladino kitaplardan oluşan bir sergi düzenledi, çok eski ve artık parçalanıp yırtılmakta olan Ladino lisanındaki gazetelerin Ben ZviEnstitüsünde kayıt altına alınmasını sağladı. Hayfa’dan Beersheva’ya günümüzde halen devam etmekte olan Ladino kurslarını başlattı.
Comments