Elif Şafak: The Island of Missing Trees Kayıp Ağaçlar Adası

Suzi Sabaner

“Her yerdeki göçmenler ve sürgünler için,

kökünden kopan, tekrar kökleşen, köksüzler,

ve belleğimizde kök salan geride bıraktığımız ağaçlar için.“

Elif Safak

Elif Şafak tarafından İngilizce olarak kaleme alınan ve 2021 yılında yayınlanan bu roman, üç değişik zaman dilimi içinde Kıbrıs ve Londra’da geçiyor. Konusuna gelince; Kıbrıs adasının gençlerinden Kostas ile Defne’nin aşk hikayesinden yola çıkarak,1974'te gerçekleşen “Kıbrıs Harekatı”nın topluma olan etkisi… Yazarın usta kaleminin yanı sıra, duyarlı kişiliğinden dolayı savaşın sebep olduğu acıları, kayıpları, ayrılıkları, göçmenliği ve insanlığı anlatırken sorgulatıyor.

Kıbrıs savaşını hiç bilmeyenler için aydınlatıcı, gerçekleri yansıtmasından dolayı okumaya değer bir kitap. İsimlerinden anlaşıldığı gibi Kostas Yunan, Defne Türk. İkisi de adalı ama “öteki”. O yüzden “Mutlu İncir” adlı, yine Türk ile Yunan iki arkadaşın sahibi olduğu tavernada ailelerinden gizli buluşarak aşklarını yaşadıkları sırada, savaş patlak veriyor. 1974 yazında…

Romanda sürreal olan, hikayeyi tavernada bulunan incir ağacının anlatmasıdır. Olaylara tanık olan incir ağacı, onları kendi bakış açısından anlatırken, bilgece yorumlarını da katıyor. Çok iyi bir gözlemcidir... Seneler sonra, Kostas yaşadığı Londra’dan Kıbrıs'a gider. Defne ile karşılaşır. İncir ağacının ölmek üzere olduğunu fark ederek, sağlam dallarını alıp valizle Londra’ya götürür, Defne ile birlikte. Bu şekilde incir ağacı da göç etmiş oluyor. Orada doğan kızları Ada ailenin geçmişini hiç bilmese de acıları üstünde taşır. Ağaç, Kıbrıs’taki aşkın, savaşın, Londra’da yaşananların tanığı olarak anlatıyor, yorumluyor…

Roman her iki tarafın da acılarını anlatıyor. Toprak kavgası, güç savaşı, nerede olursa olsun, kazananı oluyor mu? Halklar kurban oluyor, en çok onlar çekiyor. Travmalar nesilden nesile aktarılıyor. Benzer acılar hep yaşanmakta: Savaş yüzünden verilen kayıplar, ayrılıklar, ülkelerini bırakmak zorunda kalanlar... Nerede olursa olsun, yaşananlar ve savaşın etkisi evrenseldir.

Kıbrıs Savaşı ya da “Kıbrıs Harekatı” kuşkusuz orada yaşamayanları da bir şekilde etkiledi. Örneğin, Büyükada’da yaşayan Rumların bir daha dönmemek üzere bir iki günde Türkiye’yi terk etmeleri, dolaylı olarak beni çok etkilemişti.

Romanda anlatılan aile gibi, kendisi de bir göçmen olan Türk-Britanyalı yazar Elif Şafak, Londra’da yaşıyor. Kitapları 56 dile çevrildi. Türkiye’de ve başka ülkelerde çok sayıda edebiyat ödülleri aldı. Aynı zamanda İnsan Hakları Savunucusu, LGBTQ aktivistidir. Sözü geçen son romanı kısa sürede bir milyon kişi tarafından okundu. Türkçesi bu yaz Doğan Kitap tarafından “Kayıp Ağaçlar Adası” adı ile basılacak.

Keyifli okumalar diyemeyeceğim, ancak önerebileceğim bir kitap…

***

● Elif Şafak: The Island of Missing Trees; Bloomberg Publishing, 2021; 368 sayfa

(amazon/kindle’den de sipariş edilebilir)

***

Bir sonraki yazı: 8 Şubat 2023

Diğer kitap kurdu yazıları için tıklayınız