Galiba eve kapanalı iki haftayı geçti, Pesah sonrasına kadar da bu böyle sürecek. İsrael’de Pesah’ı, bu kez, her zamankinden farklı olarak, sadece ailemizle değil, aynı mekânda, aynı Seder masası etrafında olmazsak bile, bütün bir halk gönül birliği ve dayanışma ruhu içinde hep birlikte kutlayacağız. Televizyon kanalları bu yönde hazırlıklar yapmakta...
Peki, Pesah Agadası internet üzerinden, belki Zoom’dan okunabilir, aile küçükleri bu yoldan “Mısır çıkışı” ile ilgili soruları yöneltebilir, büyükanne ve büyükbabalar dijital ortamda da olsa torunları ile bir arada olabilirler mi?
İşte tam bu satırları kaleme aldığım sırada, İYT Yardımlaşma Grubuna bir soru düştü; “Pesah Sederi için internet kullanılabilir diyen bir Rabanut kararı okumuştum. O mesajı şimdi bulamıyorum”.
Ve bu konudaki derin bilgisine inandığım İYT yazarı, Moshe Farsi anında şöyle cevap veriyor;
“Rabanut böyle bir karar çıkarmadı. Bir grup haham bu konuda fikirlerini belirtiler ama bu fikirlerini de birçok şarta bağladılar. Çoğunluk bu konuda hem fikir değil. O yüzden tavsiye etmiyorum.”
Türkiye’de, YouTube üzerinden Rav İsak Alaluf, “Uygulamalı Pesah Sederi”ni anlatıyor. Güzel bir girişim.
Peki, Pesah sonrası ne olacak? Tedbirler nasıl vites yükselterek ağırlaştırıldıysa, olumlu sonuçların elde edilmesi ve virüsün hız kesmesi koşulu ile aynen vites küçültülerek yaşam devam edecek. Yine de kısa vadede, tüm dünyada Corona’ya karşı tam bir başarı kazanılmadıkça (aşının veya tedavisinin bulunması gibi) her şeyin eskisi gibi olacağını beklememek lazım.
Diğer dâhil olduğum bir arkadaş grubuna “Evde Yaşam İpuçları” başlıklı bir mesaj geliyor. Mesajda şöyle denmekte: “Son zamanlarda etrafımızda ücretsiz konserlerden, online müze turlarına, kurumların açtığı YouTube kanallarından çeşitli canlı yayınlara çok fazla platform ve bilgi mevcut. (…) Bu kadar bilgi akışı hepimiz için çok fazla…”
Online konser, opera, bale, filim, kitap, sergi önerilerinin yanı sıra evde spor yapmak, yemek pişirmek, lisan öğrenmek için sayısız portala ulaşabiliriz. İsrael’de milyona yaklaşan işsiz sayısını ve dünyanın her yerinde allak bulak olan ekonomileri bir yana bırakırsak, -yine bir dostumun şaka yollu belirttiği gibi- sair zamanlarda vakit bulamadığımız bunca uğraş karşısında nerdeyse; “Bunlarla artık bu karantina hiç bitmesin diyeceksinizJ)”.
Tabi sosyal ağlardaki bilgi kirliliği, kaba saba espriler de beni oldukça sıktı. Diğer yandan Benny Gantz gibi İsrael ordusunun başında yer alıp genelkurmay başkanlığı görevinde bulunmuş ve Netanyahu ile milli birlik hükümetinde yan yana yer alacak bir kimsenin fotomontaj resimleri altında ağza alınamayacak hakaretleri sıralayan ve bunu milliyetçilik/Siyonizm sanan kişilerin elinden oyuncaklarının alınmasına da çok memnunum.
Corona’ya geri dönersek İsrael’de sevindirici bir durum ölüm oranın yüzde 0,3 gibi oldukça düşük olması. (Bu oran İtalya’da maalesef yüzde 10, İspanya’da yüzde 8 civarında. Almanya’da yüzde 1)
Ne var ki İsreael’de Bnei Brak, Mea Shearim gibi yalnızca “Haridim”lerin yaşadığı bölgelerde virüsün yayılma oranı diğer kentlerin üç nerdeyse dört katı. Pek çok hastanede yatanların yüzde 40-50’si bu kesimden.
İnternet, televizyon kullanmayan, haber kaynaklarından yoksun ve 50 metre kare bir evde 8-9 kişi birlikte yaşamak zorunda olan, üstüne üstlük uyarıları da dikkate almayarak Purim kutlamalarından sonra şimdi de topluca bir düğüne katılarak Yahadut HaTora Partisi’nden Sağlık Bakanı Yaakov Litzman’ın dahi tepkisini çeken Haridiler, şu anda virüse karşı savaşta odak noktası durumundalar... Salgının bu bölgelerden yayılması engellenebilirse İsrael’de “Geula” kurtuluş yakındır.
Haridiler hakkında çokça filim izledim. Bu hafta Netflix’te gördüğüm “Shitsel” dizisinden de tanıdığımız olağanüstü oyunu ile beni büyüleyen Shira Haas’ın başrolde yer aldığı “Unorthodox” mini dizisini anlatmaktı amacım. Mea Şearim’deki Satmar Yahudilerinin New York yakınındaki Williamsburg semtindeki içe dönük, dünyadan ve teknolojiden kopuk yaşamlarını sergileyerek kanımca Orthodox Yahudilerini en damardan anlatan bu dizi İsrael’deki söz konusu dindar kesimin durumunun da anlaşılmasına yardımcı oluyor.