İsrael’de altı ay içinde gerçekleşen ikinci erken seçimin de belirgin bir galibi olmadığını, ancak 300 bin eksik oy alan ve dokuz eksik sandalye kazanan Likud’un bu seçimden zararlı çıktığını söyleyebiliriz.
Şöyle ki, geçen seçimde tek başına 35 ve bir araya geldiği Moşe Kahlon’un “Kulanu” Partisi ile birlikte toplam 40 sandalye kazanan Likud, bu kez sadece 31 sandalye kazanabildi. Ayrıca oy kaybının önlenmesi için Moshe Zalman Feiglin’in “Zehut” Partisi ile de birleşti. Buna karşılık Kahol Lavan’ın kazandığı milletvekili sayısı 33.
İsrael’de, diğer pek çok parlamenter sistemde geçerli olan kuralın aksine Devlet Başkanının hükümeti kurma görevini kime vereceğine ilişkin bir hüküm yer almamaktadır. Bu durum koalisyonları oluşturacak partilerin sayısının çokluğundan da kaynaklanmaktadır. Teamüllere göre Devlet Başkanı diğer partilerin tavsiyeleri doğrultusunda 61 Knesset üyesinin desteğini kazanan lideri başbakan adayı olarak görevlendirmektedir.
Bu seçimde Merkez Sol partiler 57 sandalye kazanırken, Sağ Blok 55 sandalye kazandı. Ancak daha ayrıntılı bir dağılıma göre Solda yer alan partiler 44, Araplar 13, Sağ Blok 38, Haridimler 17, İsrael Beytenu 8 (Liberman’ın partisi) sandalye kazandı.
Sağ Blok beklendiği gibi Rivlin’e Netanyahu’yu tavsiye etti. İsrael Beytenu’nun herhangi bir aday göstermemesine rağmen 13 sandalyesi bulunan Arap Birleşik Partisinin Benny Gantz’ı önermesi ile Kahol Lavan, hem parti (33), hem de blok olarak (57) sayısal üstünlüğü ele geçirmiş oldu. Ancak Rivlin’in hükümeti kurma görevini Gantz’a vermesi durumunda dahi bu onun hükümeti kurabileceği anlamına gelmemekte. Ayrıca Gantz’ın taktik nedenlerle görevi ikinci turda üstlenmek istediği belirtiliyor.
Bu satırları yazmayı tamamlamadan Arap Birleşik Partisi, Devlet Başkanına sunduğu mektupta 3 milletvekilinin desteğini çektiğini belirtti. Bu durumda Sağ Blok 55, Sol Blok 54 olarak durum değişti. Bu değişikliğin Gantz’ın ikinci olmak amacına uyum göstermesi ilginç. Skor daha pek çok kez değişebilir!...
Her hâlükârda Gantz, Birleşik Arap Partisi ile koalisyona gitmeyeceğini açıkladığına göre güvenoyu için gerekli 61 sayısından şimdilik oldukça uzakta. Tek çözüm bir Milli Birlik hükümeti.
Ayrıca halkın oyları bir Milli Birlik hükümeti kurulmasını işaret etmekte... Liberman, partisi dâhil olsun veya olmasın sadece bu yönde bir oluşumu destekleyeceğini kararlı bir şekilde defalarca açıkladı. Kahol Lavan, artı Likud, artı İsrael Beytenu… 72 sayısına ulaşılmaktadır.
Güçlü bir Milli Birlik hükümetinin kurulması çoğunluğun arzusudur. Devlet Başkanı Rivlin’in de bu yönde çok yoğun bir çaba gösteriyor. Temel sorun bu hükümetin başında kimin yer alacağı. Bu görev dönüşümlü olarak üstlenilecek olsa dahi bu kez sorun kimin birinci olacağı…
Buna göre 33 oy alan Benny Gantz’ın rotasyonda birinci olması söz konusu olabilir. Milli Birlik hükümeti modelinde belirleyici olan; koalisyona blok olarak katılma söz konusu olmadığından, başbakan adayının kendi blokundan ne kadar destek aldığı değil, hangi partinin daha çok oy aldığıdır.
Ancak Netanyahu’nun Gantz’ın birinci olmasına yanaşması şüpheli. Geçmişte İtshak Şamir ve Şimon Peres’in büyük olgunlukla uyguladıkları bu senaryo yeniden geçerli olabilecek mi? Liberman önceliğin kura ile belirlenmesini söylüyor yarı ciddi…
Koalisyon turları esnasında bloklardan kopma veya kaymalar olabilir mi? Örneğin Liberman fikir değiştirebilir veya İşçi Partisi lideri Amir Peretz birkaç bakanlık teklifi karşısında tükürdüğünü yalar mı? Likud’un umudu bu yönde !…
Haridilere karşı olan Lapid’in yer aldığı Kahol Lavan ile koalisyona girmeyiz diyen “Yehadut HaTora” kendileri olmadan ve Liberman’ın katılacağı bir Milli Birlik hükümeti kurulması durumunda muhalefette para kaynaklarının kesileceğinden korkmaktadırlar. Buna önlem olarak Kahol Lavan’ın başını çekeceği veya yer alacağı bir koalisyona katılmayı kabul edebilirler mi?
Bu karmaşık tabloyu çözebilecek bir formül bulunabilecek mi? Aksi takdirde aralık ayında yeni bir seçimin ufukta görünmesine rağmen kimsenin arzu etmediği bu yola gidilmeyeceğine, Yahudi zekâsının (ırkçılık olarak algılanmasın) eninde sonunda bir çözüm yolu bulacağına inanıyorum.
Pazartesi gecesi Devlet Başkanı Rivlin, Netanyahu ve Gantz’ı bir araya getiren fotoğraf bizlere umut verdi…