Humusa başka ülkelerin yanı sıra İsrailliler,Türkler de, Yunanlar da, Suriyeliler de sahip çıkıyor. Peki önce hangi ülkede yapıldı bu yemek?
Humus için nohut, tahin, sarımsak, yağ ve limon gerekir. Yapımı da oldukça basittir. Humus çeşitlerini esas olarak servis şekli belirler: Yumuşak mı pütürlü mü olacak? Tahini mi yoksa nohudu mu bol olacak? Patates kızartması, turşu, acı sosla mı yoksa nohut köftesiyle mi servis edilecek?
Bugüne dek Yunanlılardan İsraillilere,Türkler ve Suriyelilere birçok halk humusu sahiplenmeye çalıştı. Ama kanıt olarak sunulabilecek fazla veri yok. Humusun malzemeleri yüzyıllardır kullanılıyor. Nohut 10 bin yıldır Türkiye'de biliniyor ve ekilen ilk baklagillerden biri.
Humusun Yahudi yemeği olduğunu ve 3500 yıl öncesine ait Tevrat'ta humustan söz edildiğini söyleyenler de var.
Humus savaşı
Ama birçok insan için humusun ortaya çıktığı yer, önemli bir kimlik ve yurtseverlik sorunu.
2008'de Lübnan İsrail'i humusu kendi yemeği gibi pazarlamakla suçlamıştı. Batıda humusun İsrail yemeği olarak bilinmesinden rahatsız olan Lübnanlı Sanayiciler Derneği başkanı, gıda telif hakları yasalarını ihlal ettiği gerekçesiyle İsrail'e dava açmıştı. Lübnan hükümeti, AB'ye başvurarak humusun Lübnan yemeği olarak tanınmasını istedi. Fakat bu girişimler sonuç vermedi.
Bunun üzerine Lübnan turizm bakanı Fadi Abboud, 2009'da dünyanın en büyük humus tabağını hazırlatıp Guinness Rekorlar Kitabı'na geçerek bu sorunu toptan çözmek istedi.
Perry.
"Humusun kimler tarafından veya ne zaman bulunduğunu belirlemek mümkün değil. Ayrıca Ortadoğu'da herkes birbirinin yemeğinden etkilenmiştir. Ama ben humusun kökenini 18. yüzyılda Şam ile ilişkilendiriyorum, zira orası en büyük şehirdi ve en ileri yönetici sınıfa sahipti."
Mısır ihtimali
Bir başka teoriye göre ise humus İsrail, Lübnan veya Suriye değil, Mısır kaynaklı. Iowa Üniversitesi'nden Ortadoğu tarihçisi Ari Ariel, tahin içeren ilk humus tarifinin Mısır'a ait olduğunu söylüyor.
Humusun nerede ortaya çıktığı hala tartışmalı bir konu.
13. yüzyılda Kahire'de yazılan yemek kitapları, püre haline getirilmiş nohut, sirke, limon ve baharatlardan oluşan bir yemekten söz ediyor. Ama tahin ve sarımsak içermeyen bu tarifin humus olmadığını söyleyenler de var.
Perry'ye göre "Tarihsel olarak bir yemeğin Suriye'den Mısır'a geçmiş olması ihtimali diğer yönlü olmasından çok daha fazla."
Konuştuğum birçok kişi humusun hangi ülkeden çıktığı konusunda anlaşamıyor. Ama birçoğu bunun bir önemi olmadığını, iyi yapılmasının önemli olduğunu vurguluyor. Ayrıca süpermarketlerde plastik kutularda satılan humus üzerine 'sahte humus' etiketi basılması gerektiğini söyleyenler de var.
En iyi humusu yapmak için önerdikleri gizli bir malzeme var mı sorusuna verilen yanıt ise aynı:
"Sevgi."