OECD Çeyrek Yıl Raporları ve Startup Genome tarafından hazırlanan ”2017 Global Startup Ekosistemi Raporu’’ ile birlikte yakın coğrafyalarımızda gerçekleşen bir kaç startup mucizesi olduğunun farkına vardık. Kendimce bu okumalardan yaptığım çıkarımı paylaşmak için bir bölge ve iki ülke seçtim. Seçtiğim bu bölge ve ülkeler, yukarıda bahsi geçen rapor da dikkate alındığında, devlet politikalarının güçlü bir ekosistem yaratmak için ne kadar kilit bir yerde durduğunu gösteriyor.
Öncelikle ‘’Middle East and North Africa’’ olarak tabir edilen ve kısaca MENA olarak adlandırılan bölgede yer alan startuplar, büyüklükleri ve bu bölgede yer alan ülkelerin startup yaklaşımları konusundaki bilgileri derleyerek başlayalım. Fakat öncelikle bu karşılaştırmada yer alacak başka bir ülke olan ve çok güçlü bir startup ekosistemine sahip İsrail’in ayrı tutulduğunu bildirmekte fayda var.
MENA bölgesi yatırımları 2017 Mayıs ayı itibariyle 870 Milyon olarak belirlenmiş. (Silikon Vadisi Ekosistem Değeri 264 Milyar Dolar olarak ölçülmektedir) Fakat büyük bir sıkıntı var. Bu yatırımın 625 Milyonu sadece iki şirket tarafından paylaşılıyor. Amazon tarafından satın alınan online alışveriş platformu Souq ve Türkiye’de oldukça revaçta olan BAE menşeili Careem.
Yine MENA bölgesi yatırımlarının %50’sinin BAE bünyesinde toplandığı anlaşılıyor. BAE’nin, MENA bölgesi içinde, yeni bir iş kurmanın en kolay olduğu ülke olması bu rakamların üzerinde kesin bir etkiye sahip. Zorlu bürokrasi süreçleri ve kamu desteğinden yoksunluk startup ekosisteminin güçlenmesinin önündeki en büyük engellerden biri. World Economic Forum ise hazırladığı başka bir raporda, Mısır’ın bu durumu farkederek iflas eden iş sahiplerine hapis cezası öngören yasayı yürürlükten kaldırdığını belirtiyor.
Litvanya e-vatandaşlık gibi bir sistemi sadece girişimcileri çekmek için tanıtmışken, Mısır’ın güçlü bir startup ekosistemi oluşturmak için ne kadar zamana ihtiyacı olduğunu tahmin etmek böylelikle kolaylaşıyor.
Son olarak ise; MENA bölgesinden hiçbir ülke veya şehir ‘’2017 Global Startup Ekosistemi Sıralaması’’ içinde yer almıyor.
Bu gelişmekte olan ve gelecek yıl itibariyle 1 Milyar barajını aşacak gözüken bölge içerisinde yıldız gibi parlayan bir ülke var: İsrail.
Yaklaşık 40 yıllık bir geçmişe sahip bir ekosistemden bahsedebiliriz belki. NASDAQ’ta halka arzı gerçekleşmiş şirket sayısı dikkate alındığında, Amerika ve Çin şirketlerinden sonra üçüncü sırayı İsrail menşeili şirketler alıyor. Bir çoğu teknoloji üzerine çalışan bu şirketler, anavatan üzerinde de doğru yatırımlarla bir dev yarattılar. Bugün dünya genelinde 22 Milyar dolarlık hacmi ile en büyük 6.Startup Ekosistemine sahip Tel-Aviv’in başka bir ismi var, Tech Titan.
Peki bunu nasıl sağlıyorlar? OECD ülkeleri içerisinde Ar-Ge’ye en çok para harcayan ülke İsrail. Tüm bütçenin %4.3’ünü Ar-Ge’ye harcıyorlar. Yani hükümet teşvikleri sayesinde zaten eli güçlü olan genç firmalar, uluslararası yatırımlar ve yatırımcılara sağlanan vergi avantajları ile bugün herhangi bir OECD ülkesinde ellerinde kalacak meblağlardan çok daha fazlasını sadece kendi şirketleri için harcayabiliyorlar. Teknoloji Startupları ise 2016 yılında 4.8 Milyar dolar değerinde Venture Capital’i ülkelerine sokarak tüm zamanların rekorunu elinde tutuyor.
Kaynak:Startup Hukuku 2017